Tematyka sukcesji firm jest jednym z głównych przedmiotów działalności Kancelarii Radców Prawnych Szymański & Tyrzk spółka partnerska. Jeszcze w 2016 roku mieliśmy przyjemność brać udział w badaniach naukowych, które obejmowały m.in. tą tematykę. W sierpniu tego roku mecenas Piotr Szymański udzielił wywiadu pani dr Marcie Wojtyra z Akademii Leona Koźmińskiego, w którym to wskazywał na szczególne znaczenie w praktyce zawodowej rozwiązań dotyczących sukcesji przedsiębiorstw. Od 2016 roku nastąpił szereg zmian w prawie, które w znaczny sposób przemodelowały zasady sukcesji i co najważniejsze ustanowiły jej ramy prawne.
Problem sukcesji może być rozumiany bardzo szeroko i obejmuje on w takim przypadku zarówno zmiany właścicielskie wynikające z przekształceń podmiotów gospodarczych, postępowań o zniesienie wspólności majątkowej, zbywania udziałów, następstwa międzypokoleniowego. Problem sukcesji może być rozumiany także w sposób wąski i w takim przypadku dotyczy on zarządu przedsiębiorstwem w spadku.
W tym wpisie na naszym blogu przedstawimy zasady sukcesji wynikające z ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.
Podkreślenia wymaga, że zasady opisane poniżej jak i wynikające z ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, odnoszą się wyłącznie do działalności wykonywanej we własnym imieniu i podlegającej wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Zaznaczyć także warto, że w związku z faktem, iż ustawa reguluje wyłącznie działalność gospodarczą wpisaną CEIDG to z dobrodziejstw ustawy nie mogą korzystać rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne lecz nie wpisani do CEIDG. Jeżeli natomiast rolnik jest jednocześnie przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG to i prowadzi w związku z tym działalność inną niż rolniczą, to całe jego przedsiębiorstwo (w tym także gospodarstwo rolne) będzie podlegać zasadom wynikającym z ustawy.
W tym miejscu trzeba także wskazać, że ustawie podlega także przedsiębiorstwo prowadzone w formie spółki cywilnej.
Na początek wyjaśnimy podstawowe pojęcia:
– osoba, która na podstawie postanowienia sądu, notarialnego poświadczenia dziedziczenia albo europejskiego poświadczenia spadkowego nabyła składniki materialna i niematerialne na podstawie powołania do spadku ustawowego albo testamentowego, albo nabyła udział w przedsiębiorstwie lub przedsiębiorstwo na podstawie zapisu windykacyjnego,
– małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie spadku,
– osoba która nabyła udział w przedsiębiorstwie lub przedsiębiorstwo od osób ww. lub jednostka do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkład.
Ustawa przewiduje dwa sposoby powołania zarządu sukcesyjnego:
Powołanie zarządy przez przedsiębiorcę ma miejsce gdy osoba wyznaczona na zarządcę wyrazi zgodę na powyższe, oraz w CEDIG zostanie dokonany odpowiedni wpis.
Ustanowienie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy odbywa się w sposób opisany w art. 12 ustawy tj. zarządcę może powołać:
1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
2) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
3) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadkowym.
Do powołania zarządcy sukcesyjnego w przypadku, wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.
Należy pamiętać, że ustawodawca określił krótki termin na powołanie zarządcy sukcesyjnego. Uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy!
Zarząd sukcesyjny zostaje ustanowiony:
Funkcję zarządcy sukcesyjnego może pełnić tylko jedna osoba! Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca nie może wskazać także innych osób, które miałaby pełnić tą funkcję w przypadku niemożliwości jej objęcia przez osobę wskazaną w wcześniejszym pierwszeństwem.
Ważną informację jest, że zarządca sukcesyjny nie odpowiada za zobowiązania prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa w spadku. Za zobowiązania takiego przedsiębiorstwa odpowiadają całym swoim majątkiem właściciele przedsiębiorstwa w spadku. Jednak co istotne, zgodnie z art. 35 ustawy „Właściciel przedsiębiorstwa w spadku, który nie uczestniczył w powołaniu zarządcy sukcesyjnego na skutek naruszenia art. 12, ponosi odpowiedzialność za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku do wartości stanu czynnego przedsiębiorstwa w spadku przypadającej na jego udział, według stanu na dzień, w którym dowiedział się o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego.”
Zarządca sukcesyjny ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków.