Jednym z rozwiązań przewidzianych w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (…), jest regulacja odnosząca się do imprez turystycznych, do których zastosowanie znajduje ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (dalej zwana Ustawą o imprezach turystycznych).

Ustawodawca przewidział dwa mechanizmy mające zabezpieczyć interesy zarówno podróżnych, jak i organizatorów turystyki.

Pierwszym z tych rozwiązań jest odsunięcie w czasie skutków rozwiązania bądź odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej o 180 dni. Znajduje ono zastosowanie w dwóch przypadkach:

1. Jeżeli przed rozpoczęciem imprezy turystycznej podróżny odstąpił od umowy o udział w imprezie turystycznej wskazując jako przyczynę odstąpienia wystąpienie nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego;
2. Jeżeli organizator turystyki rozwiązał umowę o udział w imprezie turystycznej ponieważ:
   1. liczba osób, które zgłosiły się do udziału w imprezie turystycznej, była mniejsza niż minimalna liczba osób podana w umowie o udział w imprezie turystycznej, a organizator turystyki powiadomił podróżnego o rozwiązaniu umowy o udział w imprezie turystycznej w terminie określonym w umowie o udział w imprezie turystycznej oraz nie krótszym niż terminy wskazane w Ustawie o imprezach turystycznych,
   1. organizator turystyki nie mógł zrealizować umowy o udział w imprezie turystycznej z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności i powiadomił podróżnego o rozwiązaniu umowy o udział w imprezie turystycznej niezwłocznie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej.

We wskazanych przypadkach odstąpienie od umowy albo jej rozwiązanie, które miało związek z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki. Tym samym dopiero po upływie 6 miesięcy od odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania strony będą dokonywały rozliczeń związanych z już poniesionymi przez nie kosztami organizacji imprezy turystycznej. Rozwiązanie to ma na celu w szczególności uniknięcie niewypłacalności organizatorów turystyki przy jednoczesnym zwiększeniu szans podróżnych na odzyskanie już poniesionych przez nich na rzecz organizatorów opłat.

Drugim mechanizmem jest bezskuteczność odstąpienia od umowy albo rozwiązania umowy. Jego uruchomienie zależy od woli stron umowy.

Odstąpienie od umowy bądź jej rozwiązanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna.

Potrzebny jest zatem konsens stron: organizator turystyki musi zaproponować przyznanie podróżnemu vouchera, podróżny zaś musi na taka propozycję przystać. Ponadto ustawodawca wprowadził wymóg, zgodnie z którym wartość vouchera nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy o imprezę turystyczną. Jeżeli te warunki zostaną spełnione, złożone wcześniej oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo jej rozwiązaniu nie wywoła skutków prawnych, a zatem strony dalej będą związane łączącą je pierwotnie umową. W rezultacie każda z nich będzie zobowiązana do spełnienia wynikających z umowy zobowiązań. W szczególności podróżny, który wcześniej postanowił odstąpić od umowy, nie będzie mógł domagać się zwrotu wniesionych przez siebie opłat. Rekompensatę takiego stanu rzeczy będzie stanowiła dla niego możliwość skorzystania z usług organizatora turystyki w przyszłości i to bez ponoszenia dodatkowych kosztów w zakresie objętym otrzymanym przez niego voucherem.

W świetle powyższego od decyzji stron zależy, z którego rozwiązania skorzystają: czy wybiorą odroczenie w czasie skutków dokonanego odstąpienia od umowy albo jej rozwiązania (przy czym jest to wariant „domyślny”, znajdujący zastosowanie z mocy prawa w przypadku nie podjęcia przez strony żadnych działań), czy też zdecydują się na utrzymanie umowy w mocy z jednoczesnym przyznaniem podróżnemu vouchera uprawniającego go do skorzystania z usług organizatora turystyki w przyszłości.

Dodatkowo nowo wprowadzone przepisy zawierają postanowienie gwarancyjne, w myśl którego środki odpowiadające wpłatom na poczet realizacji umów o imprezy turystyczne, w stosunku do których zastosowanie znajdzie drugi z opisanych mechanizmów, a zatem przyznanie vouchera, podlegają ochronie na wypadek niewypłacalności organizatora turystyki. Ma to na celu rozszerzenie zakresu ochrony podróżnych. Uregulowanie tej kwestii było konieczne, ponieważ w przypadkach wskazanych w Ustawie o imprezach turystycznych podróżnym w razie niewypłacalności organizatora turystyki przysługuje w szczególności zwrot wpłat wniesionych tytułem zapłaty za imprezę turystyczną. Tymczasem na gruncie nowych regulacji podróżny otrzyma voucher, czyli będzie uprawniony do udziału w imprezie turystycznej bez konieczności zapłaty. Należało zatem przesądzić, że także w tym przypadku podróżnym, w razie niewypłacalności organizatora turystyki, będzie przysługiwał zwrot świadczeń (spełnionych na gruncie umowy dotyczącej pierwotnie planowanej imprezy turystycznej), zgodnie z regulacjami Ustawy o imprezach turystycznych.