Jednym z nowych rozwiązań pomocowych przewidzianych przez ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, (…) (zwanej dalej: Ustawą COVID-19) jest przyznanie świadczenie postojowego dla samozatrudnionych.

I. Komu przysługuje świadczenie postojowe?

Przysługiwanie świadczenia postojowego jest uzależnione od szeregu warunków. Dotyczą one:

1. Prowadzenia działalności gospodarczej albo zatrudnienia na umowie cywilnoprawnej i podlegania ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tego tytułu;
2. Obywatelstwa lub legalności pobytu na terytorium RP;
3. Rozpoczęcia, zawieszenia wykonywania działalności, wysokości osiąganego przychodu, a w przypadku niektórych uprawnionych – spadku przychodu;

Ad 1. W pierwszej kolejności należy wskazać, że adresatami regulacji są osoby:

• prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
• wykonujące umowę agencyjną,
• wykonujące umowę o dzieło,
• wykonujące umowę zlecenia albo inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia,

które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Ad 2. Świadczenie postojowe jest skierowane do następujących grup osób:

• obywateli RP,
• obywateli państw członkowskich UE oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy posiadają prawo pobytu lub pobytu stałego na terytorium RP,
• cudzoziemców legalnie przebywających na terytorium RP.

Ad 3. Warunkiem podstawowym jest rozpoczęcie wykonywania działalności gospodarczej lub zawarcie umowy cywilnoprawnej przed dniem 1 lutego 2020 r.

Drugi warunek wspólny dla wszystkich uprawnionych dotyczy maksymalnej wysokości przychodu uprawniającej do otrzymania świadczenia postojowego. Wartość ta została określona na pułapie 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku (na chwilę obecną jest to kwota 15.595,74 zł). Przychód osoby ubiegającej się o świadczenie, uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, musi być niższy lub równy tej kwocie.

Szczególne kryteria zostały sformułowane w odniesieniu do przedsiębiorców – mogą oni uzyskać świadczenie postojowe jeżeli:

1. nie zawiesili prowadzenia działalności gospodarczej, ich przychód z działalności uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc albo
   1. zawiesili prowadzenie działalności gospodarczej pod dniu 31 stycznia 2020 r.

Należy zaznaczyć, ze ustawodawca przewidział wyjątek – odstąpienie od wymogów wskazanych powyżej w punkcie 3. Mianowicie wymogów dotyczących rozpoczęcia wykonywania działalności, jej zawieszenia oraz maksymalnej wysokości dochodu nie stosuje się do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i która korzystała ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, co oznacza, że wartość dokonanej przez tę osobę sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł.

II. Jaka jest wysokość świadczenia?

Co do zasady świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r. (kwota 2.080 zł). Jednakże istnieją także dwie reguły szczegółowe, zmieniające wysokość przysługującego świadczenia. Zgodnie z nimi:

• w przypadku gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. wówczas świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.
• osobie prowadzącej działalność gospodarczą, która rozlicza się w formie karty podatkowej i która korzysta ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług, wskazanego powyżej, świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r. (kwota 1.300 zł)

Ponadto ustawodawca przesądził, że w przypadku zbiegu praw do więcej niż jednego świadczenia postojowego przysługuje jedno świadczenie postojowe.

III. Jakie działania należy podjąć, aby uzyskać świadczenie?

1. Czy trzeba składać wniosek i co musi on zawierać?

Tak, dla otrzymania świadczenia koniecznie jest złożenie wniosku, którego treść szczegółowo reguluje art. 15zs Ustawy COVID-19.

Edytowalny wniosek można pobrać ze strony ZUS:

https://www.zus.pl/documents/10182/3264150/Wniosek+RSP_D_PAPIER_31.03.2020.docx/8f9f4d5a-945b-2c2a-f5e0-d3362a3475ab

Dostępny jest także wniosek w formacie PDF:

https://www.zus.pl/documents/10182/3264150/RSP-D.pdf/337e56fe-1c60-70aa-eade-f1172ea3fe94

Istotnym elementem wniosku jest oświadczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą potwierdzające:

a) uzyskanie w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe przychodu nie wyższego od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku,

b) przestój w prowadzeniu działalności, o którym mowa w art. 15zq ust. 3,

c) uzyskanie w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe przychodu o co najmniej 15% niższego od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc, jeżeli nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej;

Należy pamiętać, że oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Dodatkowo w Ustawie COVID-19 wyraźnie przesądzono, że osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Przy tym za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie:

1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;

2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona, z przyczyn niezależnych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

• W jakiej formie składa się wniosek?

Wniosek może być złożony w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

• Kiedy należy złożyć wniosek?

Wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii.

Tytułem zakończenia warto wskazać, że świadczenie postojowe zostało zaprojektowane jako świadczenie jednorazowe. Jednakże równocześnie zastrzeżono, że mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane, Rada Ministrów będzie uprawniona do wydania rozporządzenia przyznającego ponowną wypłatę świadczenia postojowego osobom, które otrzymały je za pierwszym razem.